Nooit meer Auschwitz. Tijdens de talloze niet te bevatten herdenkingsprogramma’s moest ik denken aan mijn eigen oorlog. Of beter de oorlog van mijn ouders. Ze woonden in Woudrichem-vesting en daar kwam ik in 1944 ter wereld, de hongerwinter. Ik zou lange tijd een bang kind blijven. Wat kijk je bedrukt, zeiden mijn kinderen toen ze een jeugdfoto van me zagen.

Mijn ouders behoorden tot de zwijgzame generatie. Na de crisis van de jaren 30 en de oorlog gingen ze aan het werk. Elke dag van vroeg tot laat. Ze vertelden nooit wat over hun doodsangst en ik vroeg er ook niet naar. Pas later kroop ik uit mijn schuilkelder en werd journalist. Ik stelde vragen over hun oorlog, maar kreeg altijd korte antwoorden. Ze konden het niet vertellen…

Ja, er waren Duitsers in huis. Ingekwartierd noemden ze dat. Er waren nette Duitsers bij, volgens mijn moeder. Mijn vader ging met de fiets de boer op om eten te halen. Zo werd hij met een kannetje melk op de Maasdijk door de SS aangehouden. Bang? Nou, nee. De joden, ja die waren zomaar weg. En toen de molen werd opgeblazen moesten ze schuilen achter de vestingmuur. Een klap was het, de ruiten vlogen eruit.

Na hun dood kwam ik tot het besef dat ik beter mijn best had moeten doen. Dat besef vertel ik aan tafel tegen mijn kinderen. Verhalen moeten doorverteld worden. Ze vormen onze cultuur. Met mijn zoon Bart naar Auschwitz geweest. We stonden in de eerste gaskamer. Het onbegrijpelijke kan niet begrepen worden. Godzijdank vertellen overlevenden (toen niet) nu wel hun verhaal. Neem onze Werkendamse Hetty Verolme. Of Selma van de Perre bij DWDD. Het dagboek van Eddy de Wind.

Psycholoog René Diekstra deed in het AD de oproep aan kinderen om hun ouders te interviewen. Opdat wij ouders geen intieme vreemden blijven… Dat raakte me. Gij zult niet onverschillig blijven.  

De Biesbosch 75 jaar bevrijd, herdenking woensdag 5 februari 20 uur in het Biesbosch Museum Eiland.

https://biesbosch75jaarbevrijd.nl/

In het kader van 75 jaar bevrijding worden in Altena drie herdenkingen gehouden. Biesbosch 75 jaar bevrijd. Zo heet de thema-avond op woensdag 5 februari in het Biesbosch Museum Eiland. Gespreksleider Piet Hartman praat met Floris van den Hoek, zoon van liniecrosser Piet van den Hoek, over 1944-1945 toen de Biesbosch een duister niemandsland was tussen bevrijd Brabant en bezet Holland waarbij de Bergsche Maas de frontlijn vormde. Verder komt schrijver Jelle Simons aan het woord over de befaamde Biesbosch-crossings die hij te boek gaat stellen. Scholieren van het Altena College stellen ook vragen. Violiste Nasim de Haas zorgt voor de omlijsting. Aanvang 20.00 uur. Na afloop kan de expositie worden bezocht. Kaarten kosten 7,50 euro: reserveren via 0183-504009 en info@biesboschmuseumeiland.nl. De andere thema-avonden worden in Fort Altena en Fort Giessen gehouden.

Ik zat op het terras van de friettent van Hank, naast de monumentale kerk. De zon scheen en de klok luidde vrolijk. De groenteboer zag me zitten en zei: Dit is heel bijzonder, nog maar één keer per jaar luidt de klok voor een huwelijk. Ik wandelde in Woerkum-vesting en hoorde dat er nog slechts drie echte Woerkumers in de kerk zitten: Arie Metz, Woutje Struik en Fien Maas. Wat is er in de Biblebelt aan de hand?

Ik ben zelf ook kerkverlater, want ik had niet het idee dat ik lid was van een levende gemeente, van een inspiratiebron, meer van een automatisme, een comateuze gewoonte. En de liefde voor Jezus was aan deze puber niet besteed… De ene na de andere kerk sluit zodoende. De hervormde kerk aan de Buitenkade te Hank dicht. De rooms-katholieke kerk in Dussen dicht. De hervormde kerk in Drongelen dicht. De gereformeerde kerk in Waardhuizen dicht. De rooms-katholieke kerk in Sleeuwijk dicht. De gereformeerde kerk in Meeuwen dicht. Volgens een artikel in Dagblad Trouw hebben van de 6900 kerkgebouwen al 1400 gebouwen een andere bestemming gekregen. Dorpsbewoners hebben een soort dorpsplicht om hun monumentale (multifunctionele) kerk in stand te houden, zie de reddingsactie in Hank. Ja toch?

Andere vormen van kerkdienst zijn in opmars, dat wel. Veel mensen hebben behoefte aan warme bijeenkomsten zoals De Burcht, Focus op God, Frontrunners. Niettemin zijn de eeuwenoude dominees uit, bij de orthodoxen galmen ze nog, en zijn psychologen de nieuwe sterren. Almkerk heeft een praktijk met 10!!! psychologen. Het is er stervensdruk onder wie veel rijke jongelingen, de rich kids. We gaan niet meer naar de kerk, maar naar de psycholoog, dat klinkt sexy en dan tel je blijkbaar mee. Dolende junks van de economische groei zijn we geworden… Na het lezen van Prediker (een uurtje), begreep ik het leven en zette, zonder psycholoog, een nieuwe mindset uit. Er is een tijd om te lachen. Er is een tijd om te huilen. Er is een tijd om te luisteren. Er is een tijd om te spreken. Er is een tijd om te haten. Er is een tijd om te vergeten. Er is een tijd om te verlangen…

Ik las in AD Rivierenland een mooi verhaal over een orthodoxe, groene dominee in Ameide. Hij vindt teksten te over in de Bijbel dat we naar elkaar en de aarde moeten omzien. En dat is iets anders dan het Gouden Kalf aanbidden. Groen Geloven? Be inspired!

Het hoogste gebod volgens Frans Timmermans uit Veen: Gij zult een ander wat gunnen en de aarde niet vervuilen. Meer spirit tegen moslims kan ook geen kwaad. Ik bedoel dat we de christelijke waarden niet zomaar op de schroothoop moeten gooien. Amen!

Basisscholen zoeken 3500 leraren. Wie wil er nog juf of meester worden? Ofwel hoe een gerespecteerd beroep naar de afgrond werd geholpen. Bericht uit de praktijk. Ik sprak een Nieuwendijkse juf. Het huilen stond haar nader dan het lachen. Waar is het misgegaan? Ik zat (lang geleden) in een combinatieklas van 40 pubers en je kon een speld horen vallen. Het onderwijs was stampen. Toch wel handig die gezegdes en naamvallen. Enfin, ik loop niet meer in een drollenvanger en de juf legde geduldig uit waar het mis is met de ouders, de opvoeding, de lieverdjes en de terroristjes, en het nieuwe onderwijs.

Leren van fouten hoeft niet meer – stampen is middeleeuws. Taal en rekenen zijn zwaar onder de maat.

Alles moet leuk, leuk, leuk zijn volgens veel ouders, de tijdgeest. Moeders kleden en gedragen zich als pubers.

Op Radio 1 hoorde ik dat kinderen zelfs de dagelijkse ongemakken niet meer aankunnen. #jeugdzorgexplosie

In de klas van onze juf zeiden nog drie kinderen U.

Onze juf had drie groepjes rekenen geformeerd. Ouders kwamen op hoge poten vertellen dat hun kind een groep hoger hoorde.

Als een kind geeuwt moet dat genoteerd worden in het persoonlijk dossier, ontwerp welzijnsmaffia. Het persoonlijk dossier, om gek van te worden, zei onze juf.

Ik hoorde van een onderwijsbons dat ouders (met veel geld) naar de rechter stapten, omdat hun ‘hoogbegaafde’ kind te weinig begeleiding zou hebben gekregen. #oudehovengorkum

Onze juf stopt en ze wil geen invalkracht oftewel politieagent worden.

Dit alles is niet van toepassing op het platteland te Waardhuizen waar Hennie Schermers hoofdjuf is. #behulpzameouders #gehoorzamekindjes

Onze gewaardeerde schrijver Jan van Mersbergen woont in Amsterdam. Op het schoolplein stonden D66-dames de hoofdjuf af te branden. Ga die terroristjes eens opvoeden, zei Jan. Hij leeft nog. #amsterdamvrijheid

Gezien op tv. Een Chinese jongen vertelde dat hij de hele dag zat te gamen. Zijn ouders stuurden hem zonder overleg en gepraat naar de kungfuschool. De kungfuschool bracht hem discipline, doorzettingsvermogen en geluk.

Wie snakt er af en toe niet naar het echte leven? Weg uit de poppenkast van alledag? De westerse poppenkast dat alles leuk moet zijn. Het echte leven bestaat uit leut én lijden. Wind tegen maakt een mens sterk. Ik maakte het mee in Veen, spreek uit Vèèèèn.

De begrafenis van Dick Honcoop. Foto’s Piet Hartman

Even een duik in de geschiedenis. Mijn geboortestad Woudrichem Vesting was honderd jaar geleden net zo straatarm als Veen. Dat leidde tot het Vischoproer van Woudrichem in 1877 en de opstand in de Vlaas, de no-go-area van Veen, in 1898. Na de oorlog kwamen Veense kinderen aan de deur met bloemen en sinaasappels. Die lieverdjes durven, dacht ik vol ontzag. Overleven was het. Het was het begin van de bloei van Veen. Maar volgens mijn vestinggenoten deugde zelfs de wind van de bovendijk niet, terwijl Aalburg de vesting Sodom en Gomorra noemde, want daar waren de cafés op zondag open… Aan vijandelijkheden geen gebrek.

De Veense mens bouwt ook graag kerken: de hervormde kerk, de hersteld hervormde kerk en de kerk van de gereformeerde gemeente.

Zo’n tien jaar geleden bracht ik een bezoek aan Dick Honcoop, de gewaardeerde geschiedschrijver van Veen. Gelachen dat we hebben over de ruige bijnamen en de rebelse historie. Toen ik een rouwbrief kreeg, ging ik terug. Ik zat in de hervormde kerk, liep mee in de rouwstoet en verbaasde me. Dat ik ooit in een stille tocht door Veen zou lopen… Een week later stond ik in de kantine van Achilles Veen, zonder noodplan. Haringhappen voor het goede doel. Veen is het rijkste dorp van Altena geworden, echt wel. Ik telde moeiteloos acht ondernemers voor de Quote 500. Nee, geen namen, veel zwart geld. Jeetjemina!

De Veense cowboys exporteren bloemen en planten tot in Zwitserland en Engeland toe. PT Creations kan zo 40 harde werkers gebruiken – arbeidsmigranten dus. Gerrit en John Kwetters besturen de grootste eierhandel van West-Europa. Ik heb meer bier op dan haring. Leven is delen in booming Veen.

Deze column stond 7 juli in AD Rivierenland.